هیپنوتیزم چیست؟ کمی به این سؤال فکر کنید. چه پاسخی به ذهن شما می آید؟ در طول سال ها برگزاری کلاس های خود هیپنوتیزم و هیپنوتیزم درمانی متوجه شدم که اکثراً نمی دانند هیپنوتیزم دقیقاً چیست و تعریف درستی از آن ندارند. همین مسأله باعث شده که باورهای نادرستی دربارۀ هیپنوتیزم داشته باشند. در این مطلب سعی می کنم پاسخ روشن و ساده ای به این سؤال بدهم.
آرتور ربر درلغت نامه روانشناسی خود درباره هیپنوتیزم می گوید: کمتر اصطلاحی در روانشناسی وجود دارد که مانند هیپنوتیزم تا این حد مبهم و گیج کننده باشد. البته دلیل این ابهام، به مغز و کارکردهای آن بر می گردد که هنوز دانشمندان اطلاع دقیقی از ساختار مغز و نحوه عملکرد آن ندارند (هر چند در دهه های اخیر پیشرفت های بسیار زیادی در این حوزه رخ داده است).
ساده ترین تعریفی که می توان از هیپنوتیزم کرد این است: هیپنوتیزم نوعی ریلکسیشن متمرکز است که با کنار زدن ضمیر خودآگاه، دسترسی به ضمیر ناخودآگاه را راحت تر می کند و این ویژگی، مهمترین نقطه قوت هیپنوتیزم است. همه می دانیم که بسیاری از عادات، مشکلات، باورها و رفتارهای ما ناشی از ضمیر ناخودآگاه ماست (تعبیر کوه یخ فروید را حتما شنیده اید که می گوید سرچشمه90 درصد باورها، افکار، احساسات و رفتارهای ما ضمیر ناخودآگاه ماست) و هیپنوتیزم می تواند ضمیر ناخودآگاه را در دسترس ما قرار دهد. به نظرتان فوق العاده نیست!
هیپنوتیزم مثل لیزر است.
وقتی فردی هیپنوتیزم می شود، حالت متفاوتی از هشیاری را تجربه می کند و با دقت و تمرکز بیشتری می تواند به درون خود توجه کند بنابراین چون توجه او کاملاً محدود و متمرکز شده با دقت و سرعت بیشتری می تواند مسایل درونی خود را اصلاح کند. می توان گفت توانایی فوق العاده هیپنوتیزم شبیه لیزر است و می دانیم که لیزر چیزی جز نور متمرکز شده نیست.
شاید علاقه مند به مطالعه این مقاله هم باشید: ضمیر ناخودآگاه چیست و چه کارکردی دارد؟
توجه محدود و متمرکز، فقط در هیپنوتیزم رخ نمی دهد. هر فعالیتی که با توجه و تمرکز بالا انجام شود، شبیه هیپنوتیزم است؛ مثلا زمانی که فردی با تمام وجود غرق در تماشای فیلم مورد علاقه اش هست در حال تجربه کردن نوعی هیپنوتیزم سبک است. دفعۀ بعد که به سینما یا کنسرت رفتید کمی به واکنش های افراد توجه کنید تا به این مسأله پی ببرید!
در طول روز هم هیپنوتیزم را تجربه می کنیم.
محققین معتقدند زمان هایی که ما در طول روز غرق در انجام یک کار یا فعالیت می شویم در حال تجربه هیپنوتیزم سبک هستیم. برخی از محقّقین (از جمله میلتون اریکسون برجسته ترین هیپنوتیزور دهه های اخیر) چنین شرایطی را نوعی خود هیپنوتیزم می دانند.
هیپنوتیزم خواب نیست.
نکته بسیار مهم این است که هیپنوتیزم خواب نیست. این باور غلطی است که اکثر افراد درباره هیپنوتیزم دارند. فردی که هیپنوتیزم می شود هشیاری کاملی نسبت به محیط اطراف خود دارد، صداهای محیط را می شنود و با درمانگر خود ارتباط برقرار می کند اما هر چیزی به سادگی حواس او را پرت نمی کند زیرا توجه او کاملاً متمرکز به کاری است که انجام می دهد (شبیه لیزر).
افزایش آرامش و توجه در هیپنوتیزم
در هیپنوتیزم بدن شما در حالت آرامش است و به سادگی دچار حواس پرتی نمی شوید و ذهن انتقادگر و تحلیل گر شما کمتر مزاحمت ایجاد می کند. معمولاً اکثر افرادی که هیپنوتیزم را تجربه می کنند آن را به شکل یک آرامش عمیق و لذت بخش توصیف می کنند.
افزایش قدرت تلقین پذیری در هیپنوتیزم
وقتی فردی در حالت هیپنوتیزم قرار می گیرد قدرت تلقین پذیری او افزایش قابل ملاحظه ای پیدا می کند و دلیل آن همانطور که گفتم دسترسی به ضمیر ناخودآگاه است. در چنین شرایطی تلقین هایی که درمانگر یا خود فرد می کنند اثر بیشتری در ذهن ناخودآگاه او خواهد داشت.
قدرت تجسم در هیپنوتیزم افزایش پیدا می کند
در حالت هیپنوتیزم، قدرت تجسم فرد افزایش قابل توجهی پیدا می کند و هر چیزی را که تجسم می کند با دقت و جزئیات بیشتری می بیند، می شنود و حس می کند و در برخی از افراد (10 تا 15 درصد) این افزایش قدرت تجسم به حدی است که تجسم برای او مثل واقعیت می شود. یعنی وقتی چیزی را تجسم می کنند برایشان کاملاً واقعی است (درست مثل زمانی که رؤیا می بینیم).
نکته جالب توجه این است که استفاده از تجسم در درمان بسیاری از مشکلات و اختلالات کاربرد دارد و هیپنوتیزم می تواند به درمان این مشکلات کمک زیادی کند.
وقتی فردی هیپنوتیزم می شود چه حسی دارد؟
هیپنوتیزم شبیه ریلکسیشن عمیق است. کسی که هیپنوتیزم شده است احساس آرامش عمیق همراه با سستی و کرختی در اعضای بدن خود می کند. از طرف دیگر صدای درمانگر و سایر صداهای محیطی را می شنود اما حواس او به سادگی پرت نمی شود.
خلاصه و جمع بندی
به طور خلاصه می توان گفت که هیپنوتیزم 4 نشانه زیر را دارد:
- افزایش قدرت تجسم: در حالت هیپنوتیزم قدرت تجسم ما افزایش پیدا می کند و در برخی از افراد تجسم عین واقعیت می شود.
- افزایش تلقین پذیری: در حالت هیپنوتیزم قدرت تلقین پذیری فرد افزایش پیدا می کند و ساده تر می توان ناخودآگاه را تحت تأثیر قرار داد.
- توجه محدود شده: با آنکه در حالت هیپنوتیزم فرد نسبت به محیط اطراف خود هشیاری دارد اما حواس او به سادگی پرت نمی شود و توجه او محدود به فرایندهایی است که در حالت هیپنوتیزم برایش رخ می دهد.
- افزایش آرامش: در حالت هیپنوتیزم فرد آرامش عمیقی دارد و معمولاً افرادی که هیپنوتیزم می شوند آن را معادل ساعت ها خواب عمیق می دانند.
امیدوارم پس از مطالعۀ این مطلب پاسخ روشنی برای سؤال هیپنوتیزم چیست؟ پیدا کرده باشید. در مطلب دیگری به کاربردهای هیپنوتیزم خواهم پرداخت.
منبع: کلینیک هیپنوتیزم
