بازار خرید و فروش کامیون، کِشنده، تریلی، کمپرسی و به عبارتی دیگر خودروهای سنگین همیشه بازاری داغ و پرهیاهو بوده است. شاید این هیجان برای مشتریان عادی و عامه‌ی مردم چندان ملموس نباشد ولی راننده‌های تجاری و شرکت‌های حمل‌ونقل به‌طرزی حیاتی به این خودروها نیاز دارند. فارغ از مسائل فنی و تفاوت‌های ساختاری بین یک کامیون و یک خودروی سواری، خرید آنها از روالی مشابه پیروی می‌کند. در این مقاله با راهنمای خرید خودروهای سنگین، آخرین قیمت انواع کامیون و کشنده و همچنین قوی‌ترین کشنده بازار ایران یعنی اسکانیا R560 آشنا می‌شوید.
سال‌ها پیش بازار کامیون در ایران به دلیل تحریم ها، شرایط چندان جذابی نداشت. ممنوعیت ورود برخی از به‌روزترین مدل‌های دنیا مشتریان داخلی را از مدل‌های مدرن محروم کرده بود؛ اما با بهبود شرایط سیاسی کم‌کم روابط اقتصادی و تجاری نیز رونق گرفت و شرکت‌های بزرگ خودروهای سنگین در ایران حضور پیدا کردند. البته لازم به ذکر است که بازار خرید و فروش مدل‌های دست‌دوم کامیون و کشنده همیشه از بازار خرید و فروش مدل‌های صفر کیلومتر آن داغ‌تر بوده است.
مانند خودروهای سواری، بهترین راه خریداری یک کامیون، انتخاب نماینده‌ی رسمی آن است. مباحث مربوط به گارانتی و تأمین قطعات در خودروهای سنگین نقشی بسیار مهم ایفا می‌کنند. در حال حاضر شرکت‌های داخلی توانسته‌اند با برخی از بزرگان اروپایی مانند رنو، اسکانیا و ولوو قرارداد منعقد کنند. البته چندی است که برخی از چینی‌ها مانند «دانگ‌فنگ» و «هوو» نیز توانسته‌اند مجوز تولید و مونتاژ را در داخل ایران اخذ کنند. بنابراین دلیلی ندارد که کامیون مدنظر خود را از یک واردکننده‌ی خارج از بازی تهیه کنید.
همان‌طور که گفته شد بازار کامیون‌های دست‌دوم داغ‌تر از نمونه‌های صفر کیلومتر آن است. تا جایی که حتی برخی از نمایندگی‌ها نیز اقدام به فروش مدل‌های کارکرده‌ای می‌کنند که از نظر آنها قابل اعتماد است.
کامیون‌ها از نظر سیستم انتقال قدرت به دو نوع تک و جفت‌محور تقسیم می‌شوند. مدل تک که اغلب آن را با عبارت 4×2 نشان می‌دهند درست مانند خودروهای تک دیفرانسیل است؛ یعنی شامل دو اکسل و یک محور متحرک است. مدل دیگر کامیون‌های جفت هستند که آنها را به فرم 6×4 نشان می‌دهند. این کامیون‌ها اشاره به مدل‌هایی دارند که سه اکسل دارند که دوتای آن شامل محور متحرک می‌شوند. در واقع عدد ابتدایی تعداد چرخ‌های متصل به زمین و عدد دیگر تعداد چرخ‌های متصل به دیفرانسیل را نشان می‌دهد. نمونه‌های معدود و محدودی هم به صورت 8×6 موجود هستند که از هشت چرخ آنها شش چرخ درگیر است.
مدل دیگری از کشنده‌ها در بازار موجود است که قسمت انتهایی آنها یا بخش تریلرشان شامل یک کفی با تعداد زیادی چرخ می‌شود. این نوع کامیون را بوژی نام‌گذاری کرده‌اند. بوژی‌ها اغلب برای نقل و انتقال وسایل بزرگ و طویل استفاده می‌شوند.
اما کامیون‌ها از نظر کاربردی نیز به چند دسته تقسیم می‌شوند. کشنده و کمپرسی، دو مدل اصلی انواع خودروهای سنگین هستند. کشنده‌ها یا Truckها اغلب در لفظ عامیانه «کله تریلی» نامیده می‌شوند. این نوع از کامیون‌ها به خودی خود کاری از دست‌شان برنمی‌آید. در واقع همان‌طور که از اسم‌شان معلوم است برای کشیدن یک تریلر یا کانتینر استفاده می‌شوند. در واقع کشنده‌ها بر حسب نوع کاربری‌شان تعریف می‌شوند. نوع دیگر کمپرسی‌ها هستند؛ کامیون‌هایی برای باربری مستقیم که در قسمت عقب آنها فضایی مانند وانت برای قرارگیری بار یا کالا قرار دارد.
کامیون‌ها بر اساس نام‌شان به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- کامیون اتاق‌دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره‌ی مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق ۱٫۵ متر باشد.
- کامیون لبه‌دار: کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره‌ی مقاوم اتاق بار آن از کف اتاق ۸۰ سانتیمتر باشد.
- کامیون تیغه‌دار:کامیونی که قسمت بار آن به‌وسیله تیغه‌ای طولی به دو نیمه‌ی مساوی تقسیم شده باشد.
- کامیون کفی: کامیونی که قسمت بار آن دیواره نداشته باشد. این نوع کامیون در بیشتر موارد برای حمل دستگاه‌های راه‌سازی و خودروهای سنگین استفاده می‌شود.
- کامیون سقف‌دار (مسقف): کامیونی که قسمت بار آن به صورت محفظه‌ی سرپوشیده ساخته شده است.
- کامیون یخچال‌دار: کامیون مسقفی که قسمت بار آن دارای تجهیزات سردکننده باشد.
- کامیون تانکر (باری مخزنی): کامیونی که قسمت بار آن به‌صورت مخزن بسته و برای حمل انواع مایعات ساخته شده است.
- کامیون بونکر: کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع جامدات شکل پذیر (فله) مانند سیمان که در ساخت بتون کاربرد دارد ساخته‌شده است.
- کامیون مخلوط‌کن (میکسر): کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و دارای دستگاه مخلوط‌کن باشد. این نوع کامیون برای مخلوط و میکس کردن مواد تشکیل‌دهنده بتون و حمل آن به محل مصرف استفاده می‌شود. برای اینکه بتون تا رسیدن به مقصد سفت و خشک نشود یک مخزن گردان در این کامیون تعیبه شده است.
- کامیون کمپرسی:کامیون اتاق‌داری که تخلیه‌ی بار آن به‌وسیله دستگاه کمپرس انجام می‌شود.
قوی‌ترین کِشنده بازار ایران
طبق آمار جدیدترین کشنده دو محور بازار ایران اسکانیا مدل R560 با قدرتی معادل ۵۶۰ اسب‌بخار است. یک اروپایی خوش خط و خال که البته قیمتی بسیار بالا دارد. نگاهی به مشخصات فنی و تجهیزات این خودرو بیندازید.
مشخصات فنی
- طول/عرض (میلی‌متر): ۵۹۵۵/ ۲۶۰۰؛
- ارتفاع (بدون بادگیر): ۳۸۶۲میلی‌متر؛
- فاصله‌ی محوری: ۳۷۰۰ میلی‌متر؛
- مرکز محور عقب تا انتهای شاسی: ۷۷۵ میلی‌متر؛
- ظرفیت مجاز محور جلو: ۷۵۰۰ کیلوگرم؛
- ظرفیت مجاز محور عقب: ۱۱۵۰۰ کیلوگرم؛
- نوع پیشرانه: DC16؛
- حجم موتور: ۱۶ لیتر؛
- تعداد سیلندر: ۸ سیلندر V شکل؛
- حداکثر قدرت: ۵۶۰ اسب بخار در ۱۹۰۰ دور بر دقیقه؛
- حداکثر گشتاور: ۲۷۰۰ نیوتون‌متر در ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ دور بر دقیقه؛
- استاندارد آلایندگی: یورو ۵؛
- سامانه‌ی کاهش آلایندگی: SCR؛
- مدل جعبه‌دنده: GRSO605R؛
- تعداد دنده‌ها: ۱۲ دنده جلو، دنده کرال، ۲ دنده عقب (سنکرونیزه)؛
- دارای روغن سردکن؛
- تعویض هوشمند دنده‌ها (مجهز به اپتیکروز)؛
- ولتاژ باتری: ۲۴ ولت؛
- ظرفیت باتری: ۱۸۰ آمپر ساعت؛
- ظرفیت دینام: ۱۰۰ آمپر؛
- چرخ جلو: پارابولیک، دارای دو لایه فنر، میل موج‌گیر و کمک‌فنر؛
- چرخ عقب: بادی، دارای دو بالن و کمک فنر، ریموت تنظیم ارتفاع و حافظه؛
- ترمز جلو و عقب دیسکی؛
- مجهز به ABS و EBS؛
- ترمز کمکی: ریتاردِر پنج مرحله‌ای با گشتاور کاهنده ۳۵۰۰ نیوتون‌متر (همان ترمز جعبه‌دنده)؛
- ترمز اگزوز (خفه‌کننده پیشرانه) با تنظیم دستی و خودکار.
تجهیزات
- کاتالیزور هوشمند؛
- سامانه‌ی کنترل NOx؛
- توربوشارژر؛
- خنک‌کننده‌ی داخلی؛
- سامانه‌ی تزریق مستقیم سوخت (یونیت انژکتور)؛
- اتاق تاپ‌لاین (سقف بلند) سری R از جنس فولاد گالوانیزه با پوشش مخصوص ضدزنگ؛
- دو عدد تخت خواب؛
- دو عدد جک بالابر هیدرولیکی با زاویه‌ی خم حدودا ۷۰ درجه؛
- داشبورد با طرح چوب؛
- تعلیق اتاق بادی؛
- بادگیر سقف و کنار اتاق؛
- دریچه‌ی سقف؛
- مه‌شکن و گلگیر جلو و عقب؛
- پروژکتور سپر جلو؛
- پروژکتور آفتاب‌گیر بیرونی؛
- پیش گرم‌کن سوخت؛
- قفل دیفرانسیل؛
- فن ترموستاتیک؛
- بوق بادی؛
- ترمز تپه؛
- دنده پنج؛
- قطع کننده باتری داخل کابین؛
- مجموعه ابزار؛
- بخاری درجا؛
- لاستیک زاپاس؛
- بوق دنده عقب؛
- آینه‌های جانبی برقی با گرم‌کن؛
- سیم‌کشی کولر درجا؛
- تعلیق تمام‌خودکار صندلی راننده و شاگرد با قابلیت تنظیم دستی؛
- مبدل ۲۴ ولت به ۱۲ ولت؛
- تهویه صندلی راننده؛
- یخچال و فریزر؛
- چراغ مطالعه؛
- تهویه مطبوع خودکار؛
- شیشه بالابر برقی راننده و شاگرد؛
- روکش صندلی چرمی؛
- زیرپایی پارچه‌ای؛
- غربیلک فرمان طرح چوب؛
- میز غذاخوری سمت شاگرد؛
- سیستم صوتی پیشرفته با نمایشگر ۵ اینچی و پشتیبانی از تلفن همراه.
نمونه کامیون کمپرسی جفت 6×4
نمونه معدود کشنده (کله) 8×6
نمونه پرکاربرد تک محور 4×2
کشنده (بوژی) 8×6
یکی از قدیمی‌ترین کمپرسی‌های دنیا معروف به ۱۰ چرخ یا 1924
نمونه باری
نمای اتصالات محور متحرک یک کامیون جفت محور
کشنده جفت 6×4
نمونه یک کشنده جفت محور با کاربری تانکر
